Het verschijnsel dat een mens de neiging heeft zich in een groep te conformeren aan het collectieve standpunt is vaak onderzocht. Het zijn variaties op The Asch Experiment.
In dit klassieke onderzoek wordt aan een groep mensen gevraagd mee te werken aan een experiment over visueel waarnemen. Welk van de balkjes aan de rechterkant op deze kaart, is links afgebeeld?
De onderzoeker stelt de vraag individueel aan leden van een groep. In werkelijkheid is slechts één van hen proefpersoon. De anderen zijn geïnstrueerd bij een deel van de kaarten allen hetzelfde foute antwoord te geven.
In één van de experimenten gaven van de 50 proefpersonen 37 minstens één keer het duidelijk foute antwoord van de groep; 14 van hen gingen in meer dan 6 van de 12 fouten kaarten met de onjuiste inschatting van de andere proefpersonen mee. De exacte verhoudingen verschillen, maar in grote lijnen zijn de uitkomsten altijd dezelfde: in een groep conformeren we ons – de ene persoon meer dan de andere en afhankelijk van de situatie – aan het standpunt van de groep, ook als deze afwijkt van onze eigen waarneming.
Over het Asch Experiment is veel beeldmateriaal. Het is soms wetenschappelijk van aard en afkomst. De verzekering dat we zelf niet in die netelige positie verkeren, uit zich eerst in medelijden met de twijfelende eenling. En daarna doet de opluchting dat we daar zelf niet zitten of staan, ons onbedaarlijk lachen. Het is niet voor niets dat veel grappen voor verborgen camera hierop zijn gebaseerd.
Opperdiep 